«ميز شن» عبارت بود از سه شيار موازات و گود ، كه به طور عمومي بر شن رسم ميشد.
هرگاه چيزي شمرده مي شد . سنگريزه اي در يكي از شيارها ، جاي داده مي شد . به مرور ، «ميز شن» نيزكفايت خود را براي شمردن همة مقادير و چيزهاي انسان از دست داد ، بنابراين او چرتكه را ساخت . چرتكه ، اندكي به «ميز شن» شبيه است . با اين تفاوت كه در چرتكه به جاي شيار در شن از چند ميله كه در قابي چوبي قرار گرفته اند ، استفاده شده است ، و به جاي آماد شمارش ميزشني ، يعني سنگريزه ها ، در اين شمردن به كمك تعدادي مهره كه در ميله هايي باريك قرار گرفته اند ، انجام مي گيرد .
هر ميله در چرتكه ، نشانگر يك واحد اندازه گيري است .
تعداد ميله هاي چرتكه ، از تعداد شيارهاي « ميز شني» بيشتر است . از اين رو ، جمع و تفريق اعداد بزرگ روي چرتكه آسانتر است .
از چرتكه مي توان براي ضرب و تقسيم اعداد نيز استفاده كرد . به اين ترتيب بود كه چرتكه در دنياي قديم ، اهميت بسياري يافت ؛ و روز به روز مردم بيشتري آن را به كار گرفتند . به موازات آن ، انواع و اقسام چرتكه ساخته شد ؛ و هر بار شكل كاملتري به خود گرفت . مثلاً چرتكه ي ژاپني ، مقدار مهره هايش با چرتكة هندي فرق داشت . چرتكة ژاپني « سوزوبان» ناميده مي شود .
« سوزوبان» و انواع ديگرچرتكه ، هنور در بسياري از نقاط دنيا مورد استفاده است . با اين همه ، انسان به هنگام شمردن با چرتكه ، همچنان ناگزير است از نيروي انديشه و دستهايش استفاده كند .
انسان خواستار نظام شمارشي دقيقي بود كه كار با آن از چرتكه هم آسانتر باشد . در سال 1642 ميلادي ، «بلينر پاسكال» ، نوعي ماشين حساب دستي ساخت . نظام اين دستگاه جديد بر پاية كاربرد چرخ و دنده ها و اعداد بود . براي استفاده از آن ، تنها كاري كه بايد مي كرد ، اين بود كه دسته اي را بچرخاند ، تا عمل شمارش به طور خود كار انجام شود .
در حدود سي سال بعد از آن ، ماشيني ساخته شد كه اعداد را ضرب مي كرد . پس در حدود صدسال پيش ، يك نوع ماشين جمع كردن ساخته شد ؛ كه حاصل جمع را روي كاغذ مي نگاشت و تحويل مي داد .
دخل ماشين ، با دستگاه ثبت حساب و كتاب ، هم همان زمان ساخته شد . اين دخل با دست كار مي كرد . بعدها ، دخلهاي ماشيني پيچيده تر شدند ، و موتوري آنها را بكار مياندخت . امروزه ، ميليونها دخل ماشيني ، در تمام دنيا ، براي ثبت فروشهاي روزانة كسبهاي مختلف ، بكار مي روند .
انواع گوناگون حسابگرهاي مكانيكي ، ماشينهاي جمع ، دخلهاي برقي ، ماشينهاي حساب ، و كيلومتر شمارهاي اتومبيل از جمله ماشينهاي خود كار حساب و كتابهاي انسان امروزند . با وجود اين ، هر چه زندگي جديد پيچيده تر مي شد ، نياز انسان به نوع ديگري از دستگاه محاسبه گر نيز افزايش مي يافت . او ماشيني لازم داشت كه محاسبات بسيار دشوار را بسادگي انجام دهد . او ماشيني لازم داشت كه اين محاسبات را خيلي سريع انجام دهد .
«ميز شن» عبارت بود از سه شيار موازات و گود ، كه به طور عمومي بر شن رسم ميشد.
هرگاه چيزي شمرده مي شد . سنگريزه اي در يكي از شيارها ، جاي داده مي شد . به مرور ، «ميز شن» نيزكفايت خود را براي شمردن همة مقادير و چيزهاي انسان از دست داد ، بنابراين او چرتكه را ساخت . چرتكه ، اندكي به «ميز شن» شبيه است . با اين تفاوت كه در چرتكه به جاي شيار در شن از چند ميله كه در قابي چوبي قرار گرفته اند ، استفاده شده است ، و به جاي آماد شمارش ميزشني ، يعني سنگريزه ها ، در اين شمردن به كمك تعدادي مهره كه در ميله هايي باريك قرار گرفته اند ، انجام مي گيرد .
هر ميله در چرتكه ، نشانگر يك واحد اندازه گيري است .
تعداد ميله هاي چرتكه ، از تعداد شيارهاي « ميز شني» بيشتر است . از اين رو ، جمع و تفريق اعداد بزرگ روي چرتكه آسانتر است .
از چرتكه مي توان براي ضرب و تقسيم اعداد نيز استفاده كرد . به اين ترتيب بود كه چرتكه در دنياي قديم ، اهميت بسياري يافت ؛ و روز به روز مردم بيشتري آن را به كار گرفتند . به موازات آن ، انواع و اقسام چرتكه ساخته شد ؛ و هر بار شكل كاملتري به خود گرفت . مثلاً چرتكه ي ژاپني ، مقدار مهره هايش با چرتكة هندي فرق داشت . چرتكة ژاپني « سوزوبان» ناميده مي شود .
« سوزوبان» و انواع ديگرچرتكه ، هنور در بسياري از نقاط دنيا مورد استفاده است . با اين همه ، انسان به هنگام شمردن با چرتكه ، همچنان ناگزير است از نيروي انديشه و دستهايش استفاده كند .
انسان خواستار نظام شمارشي دقيقي بود كه كار با آن از چرتكه هم آسانتر باشد . در سال 1642 ميلادي ، «بلينر پاسكال» ، نوعي ماشين حساب دستي ساخت . نظام اين دستگاه جديد بر پاية كاربرد چرخ و دنده ها و اعداد بود . براي استفاده از آن ، تنها كاري كه بايد مي كرد ، اين بود كه دسته اي را بچرخاند ، تا عمل شمارش به طور خود كار انجام شود .
در حدود سي سال بعد از آن ، ماشيني ساخته شد كه اعداد را ضرب مي كرد . پس در حدود صدسال پيش ، يك نوع ماشين جمع كردن ساخته شد ؛ كه حاصل جمع را روي كاغذ مي نگاشت و تحويل مي داد .
دخل ماشين ، با دستگاه ثبت حساب و كتاب ، هم همان زمان ساخته شد . اين دخل با دست كار مي كرد . بعدها ، دخلهاي ماشيني پيچيده تر شدند ، و موتوري آنها را بكار مياندخت . امروزه ، ميليونها دخل ماشيني ، در تمام دنيا ، براي ثبت فروشهاي روزانة كسبهاي مختلف ، بكار مي روند .
انواع گوناگون حسابگرهاي مكانيكي ، ماشينهاي جمع ، دخلهاي برقي ، ماشينهاي حساب ، و كيلومتر شمارهاي اتومبيل از جمله ماشينهاي خود كار حساب و كتابهاي انسان امروزند . با وجود اين ، هر چه زندگي جديد پيچيده تر مي شد ، نياز انسان به نوع ديگري از دستگاه محاسبه گر نيز افزايش مي يافت . او ماشيني لازم داشت كه محاسبات بسيار دشوار را بسادگي انجام دهد . او ماشيني لازم داشت كه اين محاسبات را خيلي سريع انجام دهد .